مقدمه
اگر سرچشمه دانشگاه را در اروپا بجوییم، به ایتالیا می‌رسیم. بنا به روایتی، قدیمی‌ترین دانشگاه‌های دنیا (دانشگاه بولونیا و پادوا) در ایتالیا تاسیس شده‌اند. شما در ایتالیا با میراث عظیمی از دانش و آموزش روبه‌رو می‌شوید و هر رشته‌ای را که بخواهید می‌توانید در دانشگاه‌های این کشور پیدا کنید. این کشور با حدود 96 دانشگاه و بیش از یک میلیون دانشجوی بین‌المللی، یکی از مقاصد مهم دانشجویی و تحصیلی در اروپاست. از طرفی، ایتالیا برای ما ایرانیان همواره یادآور فرهنگ مشابه، غذاهای خوشمزه، آب و هوای مطبوع و هنر و میراث فرهنگی غنی است. به همین دلیل این کشور یکی از کشورهای پرطرفدار در بین دانشجویان ایرانی محسوب می‌شود. در این مقاله، قصد داریم به تحصیل دکتری در ایتالیا بپردازیم و شرایط و امکانات تحصیل در این مقطع را برای شما با جزییات شرح دهیم.
مزایای تحصیل دکتری در ایتالیا
- رنکینگ‌های بالای جهانی دانشگاه‌های ایتالیا
- امکان تحصیل به زبان انگلیسی
- وجود بورسیه استانی ایتالیا که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.
- وجود تعداد زیادی دانشگاه‌های دولتی در این کشور که یا توسط دولت و یا استان اداره می‌شوند و در نتیجه شهریه‌ی مناسبی دارند.
- هزینه‌های مناسب زندگی
- آب و هوای مناسب
- امکان‌های تفریحی فراوان
- دانشجو‌پذیر بودن ایتالیا
انواع دوره‌های دکتری در ایتالیا
دو نوع دوره دکترا در ایتالیا برگزار می‌شود و شما باید تحصیل دکتری در ایتالیا را با توجه به رشته‌ی خود، به یکی از این دو صورت بگذرانید:
1. دوره‌ی PhD که توسط دانشگاه‌ها ارائه می‌شود.
2. دیپلم آکادمیک پژوهشی که موسسات آموزش عالی هنر و موسیقی (Afams) آن را ارائه می‌دهند.
همچنین برخی دانشگاه‌های ایتالیا نیز دوره‌های دکترا را با همکاری دانشگاه‌های خارجی ارائه می‌کنند که به آن دکترای بین‌المللی یا دکترای صنعتی می‌گویند.
شرایط تحصیل
به طور کلی شرایط تحصیل دکترا در ایتالیا و اخذ پذیرش، ممکن است برای هر دانشگاه متفاوت باشد. اما معمولاً شما باید یک رزومه‌ی خوب ارائه کنید. در کنار نمرات امتحان زبان، مقاله و انگیزه‌نامه‌ی قوی و پروپوزال است. از همه مهم‌تر این‌که شما باید در یک مصاحبه‌ی آنلاین شفاهی نیز شرکت کنید. لازم به ذکر است که برای تحصیل دکترا در ایتالیا و ادامه تحصیل در دانشگاه‌های برتر این کشور، مانند همه‌ی دانشگاه‌های خوب دنیا، مساله‌ی گپ تحصیلی نیز مساله‌ی مهمی است.
آیا وجود استاد راهنما برای اخذ پذیرش تحصیلی در مقطع دکترا لازم است؟
بله. شما برای تحصیل دکتری در ایتالیا نیاز به یک یا چند سوپروایزر دارید که رساله‌ی خود را با ایشان پیگیری کنید. سوپروایزر تنها فردی است که شما در طول دوران تحصیل دکترا در ایتالیا دائما با او در تماس هستید و لازم است که گزارش کار و روند پیشروی تحقیق خود را برای او شرح دهید. شما می‌توانید قبل از اخذ پذیرش دکترا در ایتالیا، استاد پیدا کنید. با استاد در تماس باشید و در مورد رزومه و پروپوزال خود با وی صحبت کنید. استاد می‌توان شما را بپذیرد و سوپروایزر شما در هنگام تحصیل دکترا در ایتالیا باشد.
روش ارزیابی
روش ارزیابی دانشجو برای تحصیل دکترا در ایتالیا، از طریق مصاحبه‌ی آنلاین است. همان‌طور که گفتیم، شما باید با استاد یا استادان خود در یک مصاحبه یا امتحان شفاهی و حضوری شرکت کنید تا آن‌ها توان علمی شما، میزان اشراف شما به رشته‌تان و انگیزه‌ی شما را بسنجند و در مورد پروپوزال شما تصمیم‌گیری کنند.
آیا امکان تحصیل دکتری در کشور ایتالیا به زبان انگلیسی وجود دارد؟
بله، تحصیل دکتری در ایتالیا به زبان انگلیسی تقریباً در هر رشته‌ای امکان‌پذیر است. فقط کافی است که نمره‌ی زبان شما 6 به بالا باشد. حتی در بعضی رشته‌ها و دانشگاه‌ها، با نمره کمتر نیز می‌توانید به تحصیل دکتری در ایتالیا مشغول شوید. بیشتر دانشگاه‌های ایتالیا امکان تحصیل دکتری در ایتالیا را به زبان انگلیسی دارند. از این میان، چند دانشگاه معروف عبارتند از:
دانشگاه بولونیا، دانشگاه رم ساپینزا، دانشگاه تورین، دانشگاه پلی‌تکنیک میلان
بهترین دانشگاه‌های ایتالیا
دانشگاه‌هایی که در رتبه‌بندی‌های 2020 و 2021، رتبه‌های بالایی را کسب کرده‌اند و شما می‌توانید برای تحصیل دکتری در ایتالیا به آن‌ها فکر کنید:
1. دانشگاه بولونیا: همان طور که اشاره شد، بنا به روایت‌هایی این دانشگاه را می‌توان قدیمی‌ترین دانشگاه دنیا در نظر گرفت. دانشگاه بولونیا در 1088 میلادی در بولونیا تاسیس شد و رفته‌رفته دانشجویان زیادی از سراسر اروپا و جهان برای تحصیل، وارد این دانشگاه شدند. امروزه بالغ بر 4000 دانشجوی دکتری در این دانشگاه مشغول به تحصیلند. این دانشگاه بزرگ بیش از 87000 دانشجو دارد که 6500 نفر از آن‌ها، دانشجویان بین‌المللی هستند. رتبه دانشگاه بولونیا در سال‌های 2020 و 2021 به شرح زیر است:
رتبه‌بندی THE: 167، رتبه‌بندی QS: 160، رتبه‌بندی ARWU: 201-300
2. دانشگاه تحصیلات تکمیلی سنت آنا: این دانشگاه، دانشگاهی دولتی است که دانشجویان بیشتر برای تحصیل در مقاطع ارشد و دکتری وارد آن می‌شوند. دانشگاه سنت آنا دانشگاهی ممتاز در زمینه‌ی علوم کاربردی است و رشته‌هایی مانند علوم سیاسی، اقتصاد، حقوق، پزشکی، کسب و کار، علوم کشاورزی، مهندسی و فناوری را ارائه می‌کند. ورود به این دانشگاه ساده نیست و متقاضیان باید در دو زبان خارجی مهارت داشته باشند. اما نکته مهم در مورد این دانشگاه این است که شما می‌توانید به صورت رایگان در این دانشگاه به ادامه تحصیل بپردازید. رتبه این دانشگاه، طبق رتبه‌بندی THE، 170 است.
3. مدرسه عالی نرمال پیزا: این موسسه نیز یک موسسه‌ی آموزش عالی دولتی در ایتالیاست که دانشجویان در مقاطع بالای تحصیلی و با شایستگی‌های علمی بالا می‌توانند به صورت رایگان در این مدرسه درس بخوانند و زندگی کنند. رشته‌هایی که در این مدرسه ارائه می‌شوند بیشتر در زمینه‌ی علوم انسانی و فلسفه، علوم اجتماعی، علوم پایه و علوم شناختی هستند. رتبه‌ی مدرسه عالی نرمال پیزا در رتبه‌بندی THE، 180 و در ARWU: 401-500 است.
4. دانشگاه رم ساپینزا: دانشگاهی در شهر رم است که در قرن چهاردهم تاسیس شد و یکی از بزرگ‌ترین و قدیم‌ترین دانشگاه‌های اروپا محسوب می‌شود. این دانشگاه حدود 115000 دانشجو دارد که از این تعداد بیش از 8000 نفر، خارجی هستند. این دانشگاه نیز همه‌ی رشته‌های تحصیلی را تقریباً شامل می‌شود و شما از علوم انسانی و هنر تا مهندسی‌ها و علوم پایه و پزشکی و… را می‌توانید در دانشگاه رم ساپینزا دنبال کنید. رتبه دانشگاه رم ساپینزا طبق رتبه بندی THE: 201-250، QS: 171 و براساس رتبه‌بندی ARWU: 151-200 است.
5. دانشگاه پادوا: این دانشگاه در 1222 تاسیس شد و پس از دانشگاه بولونیا، قدیمی‌ترین دانشگاه جهان محسوب می‌شود. دانشگاه پادوا با حدود 60 هزار دانشجو که 20 هزار نفر آن‌ها در دوره‌های فوق لیسانس و دکترا تحصیل می‌کنند، دانشگاهی محبوب در بین ایتالیایی‌ها و دانشجویان خارجی محسوب می‌شود. رتبه‌ی دانشگاه پادوا طبق رتبه‌بندی THE: 251-300 و براساس رتبه‌بندی ARWU: 201-300 است.
بهترین شهرهای ایتالیا برای تحصیل
رم: شهر افسانه‌ها. تاریخ رم با افسانه گره خورده است. از تروا تا افسانه‌های روموس و رمولوس و ماده‌گرگ‌ها. شهری با تمدن و تاریخی 1400 ساله که ژولیوس سزار از آن ظهور کرد و یکی از قدرتمند‌ترین امپراطوری‌های دنیا بوده است. از واتیکان به عنوان مذهبی‌ترین نماد غرب تا کلوسئوم به عنوان یکی از شاخصه‌های هنری غرب را در خود جای داده است. مانند همه‌ی پایتخت‌های جهان، زندگی دانشجویی در رم ممکن است از سایر شهرهای ایتالیا گران‌تر باشد. با این همه شگفتی در زمینه‌ی فرهنگ و تمدن، می‌توان گفت هنوز هم شهر افسانه‌هاست. زندگی و تحصیل در رم آرزویی است که در ذهن بیشتر دانشجویان دنیاست.
میلان: دومین شهر پرجمعیت ایتالیا بعد از رم است. نام میلان یادآور چند چیز مهم در دنیاست: اول از همه می‌توان گفت نام میلان با نام مد و فشن گره خورده است. بیشتر برندهای معروف ایتالیایی در این‌جا متولد شده‌اند. همچنین این شهر یادآور فوتبال نیز است و از همه مهم‌تر و همان طور که در بالا هم اشاره شد، این شهر یکی از مهم‌ترین شهرهای دانشجویی ایتالیاست و چندین دانشگاه مهم ایتالیا در این‌جا واقع شده‌اند. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین شهرهای دانشجویی جهان است. همچنین این شهر به دلیل داشتن دانشگاه‌های مهم و پرجمعیت بین‌المللی، پر است از خانه‌ها، آپارتمان‌ها و اتاق‍های دانشجویی.
بولونیا: بولونیا را می‌توان مرکز فرهنگ و دانش ایتالیا دانست. شهری که اولین دانشگاه دنیا در آن زاده شد و از همان ابتدا میزبان دانشجویان بین‌المللی بوده است. بولونیا یکی از شهرهای مهم دانشجویی است. به همین دلیل شما با زندگی در این شهر، احساس غربت نمی‌کنید. همچنین این شهر هفتمین شهر پرجمعیت ایتالیاست. اما با وجود وسعت و جمعیت زیاد، زندگی در آن ارزان‌تر از میلان و رم است. در بولونیا شما تقریباً می‌توانید با حدود 700 یورو در ماه زندگی کنید در حالی‌که در میلان ممکن است هزینه‌های شما به 1000 یورو در ماه نیز برسد. پس از این جهت، بولونیا شهری بسیار خوب برای تحصیل دکتری در ایتالیاست.
فلورانس: فلورانس یادآور شکوه و ثروت در اروپاست. یکی از کانون‌های مهم تجاری در سده‌های میانه و شهر لئوناردو داوینچی. دانشگاه فلورانس نیز یکی از دانشگاه‌های ممتاز ایتالیا است که شما برای تحصیل دکترا در ایتالیا به این دانشگاه نیز می‌توانید فکر کنید. شهریه‌ی دانشگاه فلورانس حدود 2000 یورو در سال است و هزینه‌های زندگی در این شهر نیز ممکن است تا 800 الی 900 یورو (بدون اجاره‌ی اتاق) باشد.
ونیز: شاید مهم‌ترین و در عین حال عجیب‌ترین ویژگی ونیز، که همه ما با شنیدن نامش آن را به خاطر می‌آوریم، قایق‌رانی روزمره در این شهر است. همه جای این شهر را آب گرفته است و تردد تنها با قایق امکان‌پذیر است. همین ویژگی به تنهایی کافی است که شما را شیفته این شهر کند و آرزو کنید که در آن‌جا زندگی کنید. ونیز شهر فیلم و هنر است و دانشگاه آن هم یکی از دانشگاه‌های مطرح در رشته‌های هنر، فلسفه و علوم انسانی در ایتالیا و دنیاست. پس اگر در رشته‌های هنری تحصیل می‌کنید و قصد ادامه تحصیل در مقطع دکترا را دارید، دانشگاه ونیز انتخابی عالی خواهد بود.
پرطرفدارترین رشته‌ها
هنر: رشته‌هایی مانند فیلم‌سازی، موسیقی، فشن و طراحی لباس، طراحی صنعتی و… جزو رشته‌های پرطرفدار در دانشگاه‌های ایتالیا هستند.
معماری: تنها با قدم زدن در شهرهای ایتالیا می‌توان به منحصر به فرد بودن معماری این کشور پی برد. پس بدیهی است که بسیاری از دانشجویان رشته معماری در دنیا، قصد تحصیل دکتری در ایتالیا و در رشته‌ی معماری را داشته باشند.
علوم انسانی و ادبیات: رنسانس اروپا از ایتالیا آغاز شد. در نتیجه این کشور پشتوانه‌ای محکم در عرصه اندیشه و ادبیات دارد. از دانته در ادبیات تا ماکیاولی و بعدها گرامشی در عرصه‌های فلسفه و علوم اجتماعی و سیاسی همه برخاسته از این کشورند. در نتیجه این کشور در بین دانشجویان حوزه علوم انسانی، بسیار پرطرفدار است. تحصیل دکترا در ایتالیا در رشته‌های علوم انسانی (فلسفه، علوم اجتماعی، حقوق، علوم سیاسی و…) و ادبیات (ادبیات ایتالیایی، انگلیسی و…) در بین دانشجویان دنیا بسیار رایج است.
طول مدت تحصیل
تحصیل دکتری در ایتالیا 3 الی 4 سال است که دو ترم آموزشی و دو دوره‌ی آزمایشی را شامل می‌شود.
ترم اول: آموزش: اکتبر تا سپتامبر. امتحانات: ژانویه و فوریه
ترم دوم: آموزش: از مارس تا مه. امتحانات: ژوئن و جولای
اما تحصیل دکترا در ایتالیا بیش از هر چیز بر تحقیق و کار پژوهشی استوار است. عمده آموزش و کلاس‌های آموزشی در همان سال اول تحصیل است. همچنین شما در طول تحصیل دکترا در ایتالیا در هر سال 40 ساعت تدریس در دانشگاه نیز دارید که خود را برای استاد‌شدن احتمالی آماده کنید. پس از پایان دوره 3 الی 4 ساله هم از رساله دکترای خود دفاع می‌کنید.
ددلاین‌ها
معمولاً و در بیشتر دانشگاه‌ها، 30 سپتامبر هر سال ددلاین پذیرش دکترا در ایتالیا است.
مدارک لازم برای تحصیل دکترا در ایتالیا
- مدرک تحصیلی
- مدرک زبان انگلیسی یا ایتالیایی (B2) با توجه به رشته
- انگیزه‌نامه
- پروپوزال
- رزومه (شامل مقاله، کار پژوهشی یا تحقیقاتی برای موسسه خاص و…)
- گواهی تمکن مالی
- بیمه سلامت
- پرداخت حدود 50 یور برای کارهای سفارت
انواع بورسیه‌های موجود برای تحصیل در ایتالیا
بورسیه تحصیلی در ایتالیا دو نوع است: بورسیه استانی و بورسیه دانشگاهی
1. بورسیه استانی: این بورسیه از طرف دولت ایتالیا (استان محل تحصیل) به دانشجویان بین‌المللی و ایتالیایی اعطا می‌شود. شما در هر مقطع تحصیلی در ایتالیا می‌توانید برای اخذ این بورسیه، درخواست بدهید. تنها شرط دریافت بورسیه استانی نیاز مالی دانشجویان است و نیازی نیست که شما از توانایی‌های علمی فوق‌العاده‌ای برخوردار باشید و حتی مساله گپ تحصیلی نیز در دریافت این بورسیه اثر ندارد. این بورسیه براساس فاکتورهایی مانند میزان حقوق یا درآمد سرپرست خانواده، تعداد فرزندان و… سنجیده می‌شود (ISEE) و چنانچه رقم نهایی زیر 24000 یورو باشد شما می‌توانید از بورسیه‌ی استانی ایتالیا بهره‌مند شوید. مبلغ بورسیه استانی ایتالیا 900 یورو در ماه است که گاه سالانه محاسبه می‌شود. (حدود 5000 یورو در سال)
2. بورسیه دانشگاهی: دانشگاه‌های ایتالیا بورسیه‌های تحصیلی بسیار خوبی برای دانشجویان فوق لیسانس و دکترا و حتی در بعضی مواقع لیسانس ارائه می‌کنند که ممکن است از 12000 یورو تا 20000 یورو باشد. این رقم، مبلغ بسیار خوبی برای زندگی دانشجویی در ایتالیاست. اما شرط دریافت بورسیه‌های دانشگاهی، برخلاف بورسیه‌ی استانی، صلاحیت علمی و در بعضی مواقع، نداشتن گپ تحصیلی است. اما برای مقطع دکترا، شما همواره می‌توانید بورسیه دریافت کنید. چرا که شما در این مقطع، به نوعی شاغل محسوب می‌شوید و این حقوق از طریق تدریس یا دستیاری استاد و یا پژوهش به شما تعلق می‌گیرد. در نتیجه شما برای اطلاع از بورسیه‌های تحصیل دکتری در ایتالیا باید با دانشگاه یا سوپروایزر خود در تماس باشید. اما ما در این قسمت، چند بورسیه خوب را که دانشگاه‌های ایتالیا در سال تحصیلی جدید برای متقاضیان تحصیل دکتری در ایتالیا در نظر گرفته‌اند، به شما معرفی می‌کنیم:
- بورسیه دانشگاه پلی‌تکنیک میلان برای دانشجویان دکتری دپارتمان فیزیک، شیمی و علوم زیستی، جهت تحقیق بر روی ساخت وسایل الکترواپتیک
- بورسیه دانشگاه پاویا که برای سال تحصیلی پیش رو برای دانشجویان دپارتمان‌های مختلف از فیزیک تا علوم زیستی و علوم انسانی در نظر گرفته است. این بورسیه که مبلغش 15300 یورو در سال است، به 20 دانشجوی ممتاز بین‌المللی در مقطع دکترا اعطا می‌شود.
- بورسیه مدرسه مطالعات پیشرفته IMT: این بورسیه برای بیش از 30 نفر از دانشجویان دکتری در رشته‌های علوم کامپیوتر و مهندسی سیستم‌ها در نظر گرفته شده است و مبلغ آن نیز مانند بورسیه دانشگاه پاویا 15300 یورو در سال است.
- بورسیه دانشگاه سالرنو که شرط دریافت آن دانستن زبان ایتالیایی است. این بورسیه علاوه بر این‌که شهریه‌ی شما را صفر می‌کند، ماهانه، هزینه‌های زندگی شما را نیز پوشش می‌دهد.
- بورسیه دانشگاه رم ساپینزا به ارزش 11300 و 19000 یورو در ماه
- بورسیه دانشگاه بولزانو که حدود 16000 یورو در سال است و بورسیه‌ای بسیار خوب است که دانشجویان را برای تحصیل دکتری در ایتالیا و در این دانشگاه ترغیب می‌کند.
هزینه‌های زندگی و تحصیل در ایتالیا
مسکن: شهرهای دانشجویی در ایتالیا، امکان‌های زیادی را برای اسکان دانشجویان بین‌المللی فراهم کرده‌اند که شما با توجه به بودجه‌ی خود می‌توانید از بین آن‌ها انتخاب کنید. اجاره مکان مستقل با توجه به شهر و محل قرارگرفتن و دسترسی و متراژ، ممکن است متفاوت باشد اما معمولاً قیمت آن‌ها از ماهی 300 یورو شروع می‌شود. همچنین شما برای پیدا کردن اتاق، آپارتمان یا خوابگاه از طریق سایت دانشگاه نیز می‌توانید اقدام کنید.
هزینه غذا و حمل و نقل (هزینه زندگی): هزینه‌های زندگی در ایتالیا نیز با توجه به شهری که در آن زندگی می‌کنید، متفاوت است. برای مثال هزینه زندگی در رم ممکن است بیشتر از شهرهای کوچک ایتالیا باشد. مهم‌ترین و تعیین‌کننده ترین فاکتور در برآورد هزینه‌های زندگی، عادات، سبک زندگی و میزان صرفه‌جویی شماست. اما معمولاً هزینه‌ی زندگی در کشور ایتالیا کمتر از 500 یورو در ماه نیست و در شهرهای بزرگی مثل رم، باید رقمی بین 800 تا 900 یورو را در ماه به عنوان هزینه‌ی زندگی در نظر گرفت. هرچند شما به عنوان دانشجو، این امکان را دارید که از تخفیف‌های خوبی برخوردار شوید.
شهریه: شهریه دانشگاه‌های ایتالیا در مقایسه با سایر دانشگاه‌های اروپا، ارزان است. شما می‌توانید در یک دانشگاه دولتی مطرح درس بخوانید و شهریه‌ای بین 900 تا 4000 یورو در طول سال بپردازید. این شهریه نیز با بورسیه قابل‌پرداخت است. اما واضح است که این مبلغ در دانشگاه‌های غیردولتی ایتالیا بالاتر است. از طرفی مزیت دیگر دانشگاه‌های ایتالیا نسبت به دیگر دانشگاه‌های اروپا این است که تفاوتی بین میزان شهریه دانشجویان بین‌المللی با دانشجویان ایتالیایی نیست.
شرایط کار پس از تحصیل در ایتالیا و اخذ اقامت دائم
دانشجویان خارج از اتحادیه‌ی اروپا (مانند دانشجویان ایرانی) پس از اتمام تحصیل دکترا در ایتالیا، نیاز به اخذ پروانه‌ی اقامت 6 تا 12 ماهه دارند تا بتوانند برای پیدا کردن کار در ایتالیا اقدام کنند. برای پیدا کردن کار مرتبط با رشته‌ی تحصیلی خود در ایتالیا، بهتر است زبان ایتالیایی را به خوبی آموخته باشید تا انتخاب‌های بیشتری پیش روی شما قرار بگیرد و همچنین مشاغلی با حقوق و درآمد بهتر پیدا کنید. داشتن درآمد خوب، شرط مهمی در اخذ اقامت دائم ایتالیاست. با داشتن همه این شرایط، شما در نهایت موفق به اخذ کارت آبی خواهید شد. (EU blue card).
دکتری در ایتالیا چه سختی‌هایی دارد؟
- یادگیری زبان ایتالیایی برای کار کردن پس از اتمام تحصیل دکتری در ایتالیا لازم است. هر چه کمتر زبان ایتالیایی بدانید، شانس پیدا کردن کار برای شما کمتر است. چون ایتالیایی‌ها در زمینه‌ی دانش زبان انگلیسی بسیار ضعیفند و کمتر فرد ایتالیایی در خیابان می‌تواند به زبان انگلیسی جواب شما را بدهد.
- پیدا کردن کار به خودی خود یکی از دشواری‌های تحصیل دکترا در ایتالیا است. ایتالیا در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی، نرخ بیکاری بالاتری دارد. از طرفی افراد از ملیت‌های دیگر در ایتالیا (برای مثال هندی‌ها) بیشترِ موقعیت‌های شغلی را با حقوق و دستمزد پایین اشغال کرده‌اند و این امر شانس شما را برای پیدا کردن شغل با درآمد خوب پایین می‌آورد.
- در بیشتر رشته‌ها شما باید پایان‌نامه خود را در نهایت به دو زبان انگلیسی و ایتالیایی به دانشگاه تحویل دهید.
سخن پایانی
با وجود سختی‌هایی که ممکن است در پیدا کردن کار در ایتالیا داشته باشید، باید بدانید که ایتالیا از بسیاری جهات مقصدی بسیار خوب برای دانشجویان بین‌المللی محسوب می‌شود. مهم‌ترین دلیل این امر این است که شما با شهریه‌ای بسیار کم (که با بورسیه، صفر می‌شود) و هزینه‌های زندگی پایین (نسبت به سایر کشورهای اروپایی) در بهترین دانشگاه‌های دنیا با رنکینگ‌های بالا و آموزش فوق‌العاده درس خواهید خواند. پس معطل نکنید و هر چه زودتر خود را آماده‌ی تحصیل دکتری در ایتالیا کنید. اگر نیاز به کمک یا راهنمایی داشتید، کارشناسان ما به سوالات شما پاسخ خواهند داد و این راه پر پیچ و خم را برای شما هموار خواهند کرد.
